"YU Mafija" u Njemačkoj: mit ili stvarnost?. COSMO bosanski/hrvatski/srpski. 13.03.2024. 24:40 Min.. Verfügbar bis 13.03.2025. COSMO. Von Nenad Kreizer.
"YU Mafija" u Njemačkoj: mit ili stvarnost?
Stand: 13.03.2024, 18:03 Uhr
Nenad Kreizer, Filip Slavković, Amir Kamber
Desetljećima se u Njemačkoj raspredao mit o postojanju tzv. "YU Mafije" koja je upletena u najteže kriminalne radnje, između ostalog i pljačku riznice Kelnske katedrale. Kriminalne jugoslavenske skupine su povezivane i s ubojstvima političkih emigranata. No koliko ima istine u tim pričama a koliko je pojam "YU mafije" plod medijskog izvještavanja. Nenad Kreizer razgovara s novinarom i istraživačem Željkom Peratovićem. Više o organiziranom kriminalu u Njemačkoj saznajemo od Filipa Slavkovića.
Filmska industrija je već odavno otkrila privlačnost priča o organiziranom kriminalu. Poznate su američke sage o talijanskim mafijaškim dinastijama iz filmskih djela Francisa Forda Coppole i Martina Scorseseja.
No i na prostorima bivše Jugoslavije postoji svojevrsna opčinjenost onima koji se opiru zakonu, sjetimo se samo legendi o razbojniku Čarugi.
U sedamdesetim i osamdesetim godinama prošlog stoljeća su se u Njemačkoj razvili mitovi i o postojanju tzv. jugoslavenske mafije koja je uglavnom iz Frankfurta djelovala po ostatku zemlje ali i po čitavoj Europi. Kako je za stotine tisuća građana bivše Jugoslavije Njemačka bila obećana zemlja isto je naravno vrijedilo i za one koji su u Njemačku došli ne kako bi radom nego kriminalom stekli bogatstvo.
Često su ovi krugovi bili povezivani s još mračnijim pozadinama poput tajnih službi pa tako ne iznenađuje da se mnogi od tih kriminalaca, da spomenom samo Ljubu Zemunca ili Arkana, povezuju i s tzv. Udbinim ubojstvima u emigrantskom miljeu.
Nedavno je WDR objavio dokumentarni film o spektakularnoj pljački riznice katedrale u Kölnu, koja je 1975. šokirala njemačku javnost. Iza pljačke je, kako se kasnije otkrilo, stajala banda sačinjena od državljana tadašnje Jugoslavije što je pridonijelo učvršćavanju mita o tome da iz ovog dijela Europe ne dolaze samo marljivi radnici nego i brutalni kriminalci.
WDR-ov dokumentarni film pod nazivom "Pljačka blaga kelnske katedrale" možete pronaći u ARD-ovoj mediateci, gdje naravno možete poslušati i ovaj ali i sve bivše podcaste Cosmo bosanski/hrvatski/srpski.
Jedna od legendi sedamdesetih i osamdesetih godina prošlog stoljeća vezanih uz život useljenika iz tadašnje Jugoslavije u Njemačkoj su bile i priče o tzv. jugoslavenskoj mafiji. Nedavni dokumentarni film WDR-a o pljački riznice kelnske katedrale je pobudio sjećanja na to vrijeme. No koliko ima istine u tim pričama a koliko je pojam "YU mafije" plod medijskog izvještavanja. O tomu u današnjem podcastu razgovaramo s novinarom i istraživačem Željkom Peratovićem koji je veći dio svoje profesionalne karijere posvetio upravo istraživanju kriminala koji korijene vuče u bivšoj Jugoslaviji.
Željko, kako je bilo tada sa italijanskom mafijom? Znamo da su kriminalci iz Jugoslavije često operirali i po Italiji?
Pa da, kao što vidimo i s ovim primjerom iz Kelnske katedrale, Italija je bila jako dobro područje i tržište za mafijaše. U ovom slučaju to je najbitnije. Naime, mislim kako ćete, pokradete sakralne dragocjenosti, kome ćete to prodati? Ovaj slučaj je, recimo, baš zanimljiv jer je to napravio u biti jedan čovjek. On je organizirao još dvojicu poznavao je i jezik jer je porijeklom je bio, otac mu je bio Austrijanac, ali i poslao je ove svoje kompanije kompanjone u Italiju da traže kupce. Na kraju krajeva i u Švicarsku, Švicarska je i tada bila odlično tržište za raznorazne ukradene skupocjenosti, posebice umjetnine. Čak su se švercali i falsifikati. Kada se pojavila Hrvatska naiva sedamdesetih godina i postala izuzetno popularna u Europi, onda su se i ta djela ili švercala ili falsificirala i preko Švicarske preprodavala dalje.
Kakvo je bilo percepcija u bivšoj državi Jugoslaviji? Naravno da se na te antidruštvene elemente gledalo poprijeko, barem što se medija tiče. Kakva je bilo percepcija u medijima, građana, da li se to smatralo kao neka vrsta sramote za zemlju?
Mislim da nije. Zapravo kako gdje, ali općenito mislim da nije toliko. Bilo je važno da netko ne uznemirava domaće građane, a za ove bi se ionako reklo "eto nisu ni tu bili dobri pa su morali otići vani". Tu se držala ta jedna, kako bih rekao, čednost i moralnost jugoslavenskog čovjeka. Nije sad odgovorna država za to što oni rade vani. Naravno, u jednom dijelu zemlje, u Srbiji, se počelo od tih ljudi stvarati nekakve heroje koji, eto, kradu vani, a troše unutra, u zemlji i time ruše Zapad. I zapravo taj hajdučki mit se održao do dandanas u Srbiji.
Od kolege Filipa Slavkovića saznajemo kako stoji trenutno stanje s organiziranim kriminalom u Njemačkoj i igraju li uopće kriminalci s područja bivše Jugoslavije danas još uopće ikakvu ulogu.
Filipe, ima li u Njemačkoj organizovanog kriminala?
Ima, Nenade, i u svakom pogledu ga je sve više. Organizovani kriminal u Nemačkoj okuplja sve više različitih grupa, one imaju sve više članova, njihova polja delovanja su sve šira, sve više i žešće posežu za nasiljem u sprovođenju svojih ciljeva i – zarađuju sve više novca.
To zvuči uznemirujuće. Ovo su tvoje tvrdnje, izveštaji medija, riječi stručnjaka ili zvanični podaci?
Svakako ništa od toga nisu samo moje tvrdnje. O svemu tome već decenijama intenzivno pišu pre svega tzv. bulevarski mediji ali su u poslednjih desetak godina i tzv. ozbiljni mediji počeli da obraćaju pažnju na porast kriminala. Najbitnije je, ipak, da i politika i državne službe sada potvrđuju da je organizovani kriminal u Nemačkoj skoro svuda prisutan i da to jeste problem.
Šta onda konkretno kažu? Ima li zvaničnih statistika ili studija o organizovanom kriminalu?
Dok je policija u Nemačkoj, kao federalnoj državi, organizovana na nivou saveznih zemalja, borbom protiv teškog organizovanog kriminala bavi se Savezna služba za kriminal ili BKA tj. Bundeskriminalamt. I, BKA već 20 godina objavljuje godišnje istraživanje o organizovanom kriminalu. Poslednji podaci obrađeni su za 2022. i tu se na više od 70 stranica iznose brojke i procene o slučajevima koji su poznati, koji su u fazi prikupljanja dokaza ili već procesuirani.
I šta piše u tim izveštajima? Može li to sažeto da se prezentuje ili moramo ići u detalje?
Ukratko, ako se pogleda otprilike poslednja decenija, BKA u proseku godišnje beleži 560-570 slučajeva organizovanog kriminala. Broj slučajeva vremenom raste, mada nije svake godine veći nego tu ima uspona i padova. Za pretprošlu godinu statistika je objavljena na jesen prošle godine i prema njoj je u 2022. zabeleženi skoro 640 slučajeva organizovanog kriminala u Nemačkoj a od toga skoro polovina u vezi sa nelegalnom trgovinom narkoticima odnosno njihovim krijumčarenjem. Najviše slučajeva BKA je inače bila zabeležila u 2021. kada je bilo gotovo 700 procesa protiv organizovanog kriminala u Nemačkoj. To je puno, jer treba imati u vidu da se ovde radi samo o slučajevima organizovanih ilegalnih radnji, bilo da je reč o švercu oružja ili krijumčarenju ljudi, o pranju novca ili oružanim pljačkama. Posebno je od vremena pandemije primetan porast broja tih dela teškog kriminala kojim se bave organizovane bande jer je 2020. prvi put zabeleženo skoro 600 slučajeva, prema statistici BKA. Savezna služba za kriminal je krajem 2023. objavila i odvojenu statistiku o nasilnim deliktima u prvoj polovini godine i ukazala da je broj kriminalnih dela koja uključuju upotrebu nasilja porastao za 17 odsto a ukupan broj kriminalnih radnji porastao za 11 procenata u odnosu na godinu ranije.
Tko su glavni počinitelji tih kriminalnih radnji ili izvršioci organizovanog nasilja u Nemačkoj?
Bundeskriminalamt u Nemačkoj na prvo mesto stavlja italijanski organizovani kriminal koji deluje po pravilima mafije i aktivan je u krijumčarenju narkotika i trgovini drogom ali i u falsifikovanju i pranju novca te drugim oblicima privrednog kriminala. Osnovna odrednica za organizovani kriminal, prema BKA, i jeste da su to organizovane grupe koje se kriminalom bave planski i tokom duže vremena uspostavljajući strukture slične preduzećima i ostvarujući uticaj na politiku, pravosuđe, javne službe, ekonomiju i medije. U tome najviše iskustva imaju i u Nemačkoj ogranci različitih italijanskih grupa. Sicilijanska mafija, Cosa Nostra i mlađe grupe kakve su Stidda ili familije Cursoti i Laudani, već pola veka je u Nemačkoj aktivne ponajpre kroz pljačke, reketiranja ali i u građevinarstvu. Poznata po trgovini narkoticima ali i lažiranom robom od osamdesetih je u Nemačkoj italijanska mafijaška grupa Camorra iz Napulja. Još sedamdesetih se ovde kao glavna grupa za narkotike etablirala ’Ndrangheta iz regiona Kalabrija. Najmlađe mafijaške grupe u Nemačkoj su one iz italijanskog regiona Apulije, koje su došle posle 1990. a najviše se bave krijumčarenjem cigareta, oružja i ljudi.
Devedesetih su se pojavile organizovane kriminalne grupe iz bivših socijalističkih država?
Naravno, mada je organizovani kriminal svakako postojao i u komunizmu decenijama ranije. Za Nemačku je značajniji od uticaja pojedinačnih kriminalaca iz SFRJ u vreme socijalizma bio dolazak bandi iz bivšeg SSSR-a posle sloma komunizma. Savezna služba za kriminal te grupe naziva rusko-evroazijskim jer dolaze i iz Rusije ali mnogo više iz drugih sovjetskih republika a zajedničko im je da deluju u hijerarhijskom sistemu po sopstvenom kodeksu časti. Sami sebe često su, pogotovo pred kraj prošlog veka, nazivali „lopovi sa zakonom“ odnosno na ruskom Воры в законе, koji su se pojavili u Rusiji odnosno SSSR-u pre ravno sto godina.
Jedno vrijeme se u njemačkom žutom tisku puno pisalo o tzv. „rokerskim bandama“.
Jeste, i one se prema izveštajima vode kao grupacije organizovanog kriminala. U Nemačkoj su aktivni Anđeli pakla odnosno Hells Angels kao i Bandidos, Outlaws i Gremium. Svi oni se zvanično nazivaju „motociklistički klubovi“ i legalno su registrovani. Naziv Rockerbanden dolazi iz vremena samih početaka „Anđela pakla“ u Americi sredinom prošlog veka, kada je uz obavezne motore i kožnu garderobu išla i rok-muzika. Moto-klubovi su danas samo dobar paravan za okupljanje dok se ove grupe zapravo bave reketiranjem, podvođenjem, pljačkom...
U poslednje vreme, ipak, i mediji ali sve više i političari intenzivno se bave tzv. klanovima.
Tu se misli na porodične klanove u najširem smislu libanskog porekla koji su u Nemačkoj počeli da se razvijaju tokom osamdesetih godina. Tada su, posle građanskog rata u Libanu, ovde emigrirale čitave porodice, najčešće arapske ili palestinske, koje nisu bile građani niti jedne države. I u Nemačkoj su samo trpljene ali ne i prihvaćene, punoletni nisu mogli da rade a deca nisu morala u školu. Porodice su počinjale da se bave ilegalnim poslovima, da zarađuju sve više novca i da brojčano rastu. Neki od tih klanova sada već imaju i po nekoliko hiljada članova dok su drugi veoma uticajni iako imaju samo nekoliko stotina ljudi u grupi. Pošto imaju vrlo zatvorene strukture, policija i tužilaštvo ne mogu da prikupe dokaze za procese.
Šta onda znamo o ovome što se u medijima i politici u Njemačkoj zove Clankriminalität?
Ovi kriminalni klanovi arapskog porekla uglavnom se bave švercom droge i ljudi, prodajom narkotika, reketiranjem i podvođenjem, oružanim pljačkama i pranjem novca. Organizovani su, osim porodično, i regionalno. Najbrojniji je klan familije Miri iz Bremena, koji ima više od 8.000 pripadnika širom Nemačke a aktivan je posebno još u Berlinu i Esenu. Reč je, inače, ne toliko samo o familiji Miri već o čitavom, može se reći, plemenu ili narodu Malami koji su pre 40 godina izbegli iz Libana. Šef klana Ibrahim Miri je inače već osuđivan gotovo 20 puta, za skoro sva krivična dela osim ubistva, i pre pet godina je proteran iz Nemačke u Liban. Iz iste etničke grupe Malahami je i drugi veliki klan, porodice Remo, koji u Berlinu predvode Isa i Ašraf Remo. Iako im se na teret stavljaju i ubistva, posebno su poznati po pljačkama Muzeja Bode u Berlinu 2017. i muzeja Zelenog Svoda u Drezdenu 2019. U Berlinu je aktivan i klan porodice Abu Čaker, čiji je vođa Arafat i sam postao svojevrsna pop-zvezda zbog poslovnih i prijateljskih veza sa zvezdama nemačke rep-muzike. U Rurskoj oblasti aktivan je klan Al-zein čiji vođa, Mahmud Al-Zein, od pre par godina živi u Turskoj. I to je samo izbor iz „ponude“.
