DPS pobjednik lokalnih izbora, teško do formiranja nove vlasti

Stand: 30.09.2024, 11:30 Uhr

Vesna Rajković Nenadić

Najbolji rezultat na lokalnim izborima u Podgorici ostvarila je Demokratska partija socijalista (DPS), koja je u opoziciji nakon što je 2022.godine nakon skoro četvrt vijeka izgubila vlast u glavnom gradu Crne Gore, ali ni jedna stranka ili koalicija ne može sama da formira vlast. Na izbore je izašlo oko 56 odsto gradjana, značajno manje nego dvije godine ranije kada je glasalo oko 69 odsto gradjana.

Lokalni izbori su pokazali i pad podrške partijama koje čine vlast na nacionalnom nivou, posebno koaliciji Pokreta Evropa sad (PES) premijera Milojka Spajića i Demokratske Crne Gore( Demokrate) potpredsjednika vlade Alekse Bečića, zbog čega je DPS sinoć odmah tražila vanredne parlamentrane izbore. Lista predsjednika države Jakova Milatovića i Gradjanskog pokreta URA bivšeg premijera Dritana Abazovića je iznenađujuće loše prošla, s obzirom na to da je Milatović u kampanju ušao sa mjesta predsjednika države, ali ova lista može biti tas na vagi za formiranje buduće lokalne vlasti, ocjenjuju danas analitičari u Podgorici.

Analitičari ukazuju da nije reč samo o lokalnim izborima već da će podgorički izbori uticati i na status Vlade i parlamentarne većine na nivou Crne Gore, posebno nakon ljetošnje rekonstrukcije kada je u vladu ušao proruski Demokratski front (DF) i partija nacionalnih Bošnjaka, Bošnjačka stranka koja je bila tradicionalni saveznik Demokratske partije socijalista (DPS).

Analitičari ocjenjuju da izborima može da bude zadovoljan samo DPS te da su ostvarili bolji rezultat od očekivanog. U Podgorici živi trećina biračkog tijela u zemlji od oko 620 hiljada gradjana.

DPS je osvojila je 19 mandata dok je PES premijera Milojka Spajića i Demokratska Crna Gora (Demokrate) potpredsednika vlade Alekse Bečića osvojila 14 mandata, pokazuju preliminarni rezultati Centra za demokratsku tranziciju.

Pokret za Podgoricu (PzPG), kojeg neformalno predvodi predsednik Jakov Milatović, Građanski pokret (GP) URA bivšeg premijera Dritana Abazovića i Pokret za promene (PzP) Nebojše Medojevića osvojio je šest mandata.

Prosrpska koalicija okupljena oko Nove srpske demokratije (NOVA) predsednika parlamenta Andrije Mandića, osvojila je 13 mandata.

U parlament će ući i koalicija Socijaldemokrata i Socijaldemokratske partije (SDP) koji su osvojili tri mandata. Stranka evropskog procesa koju prevodi bivši premijer i potpredsjednik DPS-a Duško Marković prešao je cenzus i imaće dva mandata kao i Preokret Srđana Perića koji će takodje imati dva mandata. Bošnjačka stranka, nije ušla u lokalnim parlament.

Ovo su drugi izbori u Podgorici u posljednje dve godine. Održavanju vanrednih izbora doprinijela je prije svega podjela u najvećoj partiji, PES-u premijera Milojka Spajića i predsjednika Jakova Milatovića. Politički sukob je rezultirao odlaskom Milatovića i dijela funkcionera iz stranke u prvoj polovini ove godine. Uz pomoć opozicije, Milatovićeva struja je skratila mandat podgoričkom parlamentu.

Kampanju uoči lokalnih izbora u Podgorici, obilježio je oštar sukob doskorašnjih saradnika predsjednika Jakova Milatovića koji je bio aktiivno uključen u izbornu trku i premijera Milojka Spajića, neprincipijelni savezi doskorašnjih političkih protivnika, ali i podrška Srpske pravoslavne crkve (SPC) Pokretu Evropa sad (PES).

Na izborima su zajedno nastupili Pokret za Podgoricu (PzPG), kojeg neformalno predvodi predsednik Jakov Milatović, Građanski pokret (GP) URA bivšeg premijera Dritana Abazovića i Pokret za promene (PzP) Nebojše Medojevića. 

Predsednik Milatović se uključio u kampanju tvrdeći da ne želi "da okreće glavu pred lošim praksama", te "da se samo slika sa ambasadorima, putuje po svetu i potpisuje nakaradne zakone".

Patrijarh Srpske pravoslavne crkve (SPC) Porfirije boravio je trodnevnoj posjeti Mitropoliji SPC u Crnoj Gori. Mitropolit crnogorsko-primorski Joanikije zahvalio je Porfiriju na, kako je rekao, ljubavi i očinskoj brizi za cio srpski narod.

Analitičari ocenjuju da se Srpska pravoslavna crkva aktivno uključila u izbore na strani PES-a jer im opada podrška birača dok je sa druge strane biračko telo koalicije oko DF-a stabilno.

Vlada je 19. septembra odobrila izgradnju spomenika pokojnom mitropolitu Srpske pravoslavne crkve Amfilohiju u Beranama.

"Njegovo nasleđe živi kroz sve nas, kroz svaku misao, kroz svaku molitvu, kroz svako delo koje nas podseća na to koliko je važno ostati veran svojim vrednostima, ali istovremeno otvoren za svet", poručeno je iz Vlade, kojom je predsedavao potpredsednik i lider Demokrata Aleksa Bečić.

Samo dva dana je trebalo Vladi da nakon reakcije Eparhije budimljansko-nikšićke, hitno, daju saglasnost Opštini Berane da se izgradi spomenik pokojnom mitropolitu Amfilohiju. Ministarstvo medija i kulture je povuklo i proglasilo nezakonitim sopstveno rešenje kojim je prethodno odbilo zahtev predsednika opštine Berane da se u tom gradu podigne spomenik pre isteka predviđenog zakonskog roka od 20 godina od smrti.

Članovi Vlade iz redova nacionalnih partija Albanaca i Bošnjaka napustili su sednicu kada je postalo izvjesno da će se na njenom dnevnom redu naći pitanje saglasnosti za izgradnju spomenika Amfilohiju Radoviću.

Predsednik Milatović je podržao izgradnju spomenika, dok premijer Spajić ćuti iako su mu novinari nekoliko puta postavili pitanje o spomeniku.

Koliku važnost se pridaje lokalnim izborima u Podgorici govori i čjinenica da ove godine Crnu Goru na Generalnoj skupštini UN predstavlja ministar spoljnih poslova, iako je trebalo Spajić.

Spajićevu odluku da ostane u Crnoj Gori, Milatović je oštro kritikovao, navodeći da Vlada nastavlja sa urušava institucije.

PES premijera Spajića ipak u izbornu trku je ušao na talasu projekta Evropa sad 2 na osnovu koga će se od oktobra minimalna zarada povećati sa 450 na 600, odnosno 800 evra, u zavisnosti od školske spreme, a smanjiće se i poresko opterećenje poslodavaca.

Suština programa je u ukidanju dosadašnje obaveze poslodavca da zaposlenima uplaćuju pet odsto zarade u Fond penzijskog i invalidskog osiguranja (PIO). Uz to će i deo doprinosa koji su zaposleni izdvajali u istom procentu, umesto u taj Fond, biti preliven na plate.

Plan je izazvao brojne kritike, od predsednika države preko opozicije do stručnjaka.

Spajić je nakon saopštanja rezultata izbora ukazao kako su su izbori zakazani namjerno prije nego što su gradjani dobili prvu uvećanu platu, ali i da je zadovoljan rezultatima izbora.

Izborni dan u Podgorici protekao je mirno. Nevladina organizacija Centar za demokratsku tranziciju koje je nadgledala izbore je je saopštila da je najveći broj primjedbi bio na organizovani dolazak birača koji pored prebivališta i biračkog prava u Crnoj Gori imaju biračko pravo i u Srbiji ili bosanskohercegovačkom entitetu Republika Srpska.

Predsjednik DPS-a Danijel Živković kazao je da je juče ušlo u Crnu Goru 14.000 ljudi više nego istog dana prošle godine, što je demantovala Uprava policije.

Poslanici DPS-a su medjutim na društvenim mrećama objavljivali fotografije automobila sa srpskim i registarskim oznakama BiH, te snimke velikih kolona na graničnim prelazima.

DPS je policiji i Osnovnom državnom tužilaštvu dostavila spisak od 2300 osoba koje su u biračkom spisku Crne Gore, a za koje sumnjaju da imaju glasačko pravo u još dvije države - Srbiji i Bosni i Hercegovini.

Tužilaštvo je formiralo predmet a DPS je najavio da će protiv svih birača sa dvostrukim pravom glasa podnijeti krivične prijave.

Predstavnici vladajuće većine optužili su DPS da krši izbornu tišinu pokušavajući da umanji broj birača.

Oglasio se i ministar policije Danilo Šaranović saopštenjem u kome se ne navodi da li osobe sa spiska imaju mogućnost glasanja u više država. On je naveo da je MUP samo utvrdio da je 1.905 lica sa spiska upisano ranije, u mandatu Vlada DPS.

Ta partija je do avgusta 2020 bila na vlasti.

Analitičari ocjenjuju da će formiranje vlasti u Podgorici biti teško.

Profesor Fakulteta političkih nauka (FPN) u Beogradu Miloš Bešić, rekao je sinoć da bi se "u demokratskom duhu" prvo DPS-u trebalo dati šansa da formira vlast u glavnom gradu.

"Na to imaju legitimno pravo kao partija koja je osvojila najviše glasova. Kako stvari stoje, teško da to i mogu”, kazao je on.

Formiranje vlasti će biti teško zbog oštrog sukoba Spajića je jednoj strani i Milatovića i Abazovića na drugoj. U Podgorici se spekuliše o mogućoj saradnji DPS-a i Milatovićeve koalicije. Na direktna novinarska pitanja medjutim tokom kampanje nijesu dali konkretan odgovor.

Ukoliko ne dodje do dogovora, Podgoricu čeka budvanski scenario. U metropoli turizma, nakon ljetošnjih izbora partije nijesu uspele da se dogovore oko formiranja vlasti, pa će ponovo na izbore 17.novembra.

Izbori održani i u Kotoru

U primorskoj opštini Kotor, u kojoj su takodje održani lokalni izbori, prema preliminarnim podacima, niko nema većinu za formiranje vlasti.

Iako je nosilac liste Demokrate - Pokret Evropa sad u Kotoru, Vladimir Jokić, kazao da će bez problema formirati vlast u tom gradu, ipak će dosadašnjim koalicionim partnerima za to biti potrebno još mandata.

Demokrate i PES su, prema preliminarnim rezultatima te koalicije, osvojili deset mandata, a njihov koalicioni partner u aktuelnoj vlasti koalicija Za budućnost Kotora svega tri.

Skupština Opštine Kotor ima 33 odbornička mjesta, što znači da PES-u i Demokratama treba najmanje 17 mandata da formiraju vlast, a sada ih imaju 13, sa listom Za budućnost Kotora.

S druge strane Demokratska partija socijalista (DPS) je takođe osvojila deset mandata i sa tradicionalnim partnerima ima 13 mandata (Evropski savez koji čine Socijaldemokrate, Socijaldemokratska partija, Liberalna partija i građani osvojili su dva mandata, a Hrvatska građanska inicijativa jedan).